Primo

Primo® firmy Ex Libris, który jest systemem typu ‘discovery and delivery’, w połączeniu z rozległym indeksem materiałów naukowych Primo Central Index, pozwala użytkownikom przeszukiwać kompletne zasoby biblioteki — zarówno kolekcje fizyczne jak i zbiory elektroniczne — poprzez jeden punkt dostępu i otrzymać jedną, wspólną listę wyników, posortowaną zgodnie z rankingiem relewancji.

Serwis Primo Central Index jest utrzymywany przez Ex Libris w modelu Cloud Computingu i obejmuje setki milionów materiałów ze zbiorów elektronicznych o globalnym i regionalnym zasięgu, takich jak artykuły z czasopism czy książki elektroniczne. Materiały te uzyskuje się od wydawców i agregatorów informacji oraz z repozytoriów open-access. Primo Central Index oferuje największy i najbardziej różnorodny wybór aktualnie dostępnych materiałów naukowych najwyższej jakości. Serwis ten świadczy bibliotekom firma Ex Libris, która od lat współpracuje ze wszystkimi dostawcami informacji, z ogromną korzyścią dla ich klientów.

Włączając Primo Central Index w proces wyszukiwania i uzyskiwania dostępu do zasobów oferowany przez system Primo ‘discovery and delivery’, biblioteka może w prosty sposób rozszerzyć zasięg wyszukiwań i wspomóc swoich użytkowników w dotarciu do informacji których potrzebują.

Dostosuj narzędzie do swoich potrzeb

Primo Central przynosi korzyści Twojej bibliotece dając jej dostęp do indeksu zawierającego zagregowane dane. Jednocześnie masz pełny wpływ na to w jaki sposób i w jakim interfejsie dane są dostępne użytkownikom. Ty definiujesz zakres materiałów dostępnych użytkownikom i określasz jak wyświetlane są wyniki. Nie musisz się przejmować kwestiami technicznymi utrzymania serwisu czy zasilania go nowymi danymi – Ex Libris zajmuje się tym za Ciebie.

Liczne wdrożenia Primo pokazują niezwykle szerokie możliwości dostosowania wyglądu interfejsu do strony internetowej biblioteki. Wyszukiwarka może stać się właściwie jej nieodłączną częścią, co zdecydowanie wykracza poza zmianę kolorów czy logo. Poniżej prezentujemy kilka ciekawych naszym zdaniem wdrożeń.

Internet jest wszędzie. Dzisiaj, będąc w ruchu, dzięki urządzeniom mobilnym możemy mieć dostęp do wielu zasobów – od serwisów społecznościowych jak Twitter czy Facebook, przez stony z wiadomościami do sklepów internetowych. Analizy pokazują, że do 2015 roku więcej połączeń będzie inicjowanych przez urządzenia mobilne niż komputery.

Od kilku lat użytkownicy korzystają w ten sposób z Internetu także aby przeszukiwać kolekcje bibliotek.

Interfejs mobilny Primo pozwala przeszukiwać wszystkie zasoby biblioteki – książki, e-booki, artykuły naukowe, repozytoria cyfrowe, multimedia i inne – bezpośrednio przez telefon komórkowy.

Dzięki temu użytkownicy mogą korzystać z biblioteki kiedykolwiek i gdziekolwiek są.

Ponadto, możliwe jest wysłanie sygnatury lub numeru inwentarzowego z komputera na telefon przy pomocy mechanizmu wysyłania SMS-ów. Ułatwia to późniejszy dostęp do materiałów, np. już w bibliotece.

Zasoby biblioteki są nie tylko przeszukiwalne, ale także istniejący OPAC może zostać całkowicie zastąpiony przez wyszukiwarkę, ponieważ z poziomu Primo możliwe jest zamawianie zbiorów, przeglądanie zamówionych i wypożyczanych książek, zaległych kar czy korzystanie z innych funkcji OPAC-a.

Wszystkko to jest dostępne dla bibliotek korzystających z systemu Aleph, a także trwają prace nad przystosowaniem systemu Prolib. W przypadku korzystania z innych systemów bibliotecznych nie wszystkie te funkcje są dostępne.

Ranking w Primo jest w pełni konfigurowalny, dzięki czemu biblioteka może mieć wpływ na to, w jakiej kolejności wyświetlą się wyniki lub promować rekordy pochodzące z określonego źrodła, np. katalogu bibliotecznego.

Każdemu polu z metadanych można przypisać inny priorytet, co ma odzwierciedlenie w wynikach. Na poniższym przykładzie najważniejszy jest tytuł, a dodatkowo promowane są artykuły z bieżącego roku.

Opcja mieszania wyników z różnych źródeł pozwala na promowanie rekordów katalogu bibliotecznego, repozytorium czy pochodzących od konkretnego dostawcy. Wszystko zależy od biblioteki.

Funkcja e-półki daje możliwość zapisywania rekordów bibliograficznych na osobistym koncie użytkownika. Rekordy mogą być później przeglądane, a także wysłane e-mailem, wyeksportowane do wybranego menedżera bibliografii lub pobrane jako lista w postaci tekstowej.

Primo pozwala na tworzenie folderów, dzięki czemu możliwe jest tworzenie całych zestawień bilbiograficznych podzielonych np. tematycznie.

Do każdego rekordu użytkownik może dodać oddzielną notatkę.

Google Sitemap – inaczej “mapa witryny” pozwala poinformować Google o stronach w serwisie, których nie udałoby się odnaleźć robotom internetowym. Mówiąc najprościej, mapa witryny w formacie XML – nazywana zazwyczaj po prostu mapą witryny w przypadku Primo oznacza listę wszystkich podstron rekordów.

Tworząc i zgłaszając mapę witryny, biblioteka zyskuje pewność, że Google ma informacje o wszystkich podstronach w Primo, łącznie z adresami URL, których nie udałoby się wykryć w normalnym procesie indeksowania serwisu. Dzięki temu można poprawić widoczność zbiorów biblioteki w wyszukiwarce Google, z której tak często korzystają użytkownicy.

Przeczytaj więcej o Google Sitemaps na stronie Google.com

Primo pozwala na przeszukiwanie katalogu bibliotecznego, repozytorium, bibliotek cyfrowych oraz subskrybowanych baz danych i czasopism, dzięki czemu użytkownik nie musi już przeszukiwać wielu źródeł jedno po drugim. Oczywiście takie rozwiązanie nie oznacza, że nie można zawęzić wyników wyszukiwania do jednego lub wielu wybranych źródel. Po przeprowadzeniu wyszukiwania możliwe jest skorzystanie z filtrowania nazywanego też czasem zawężaniem fasetowym.

Możliwe jest umieszczenie na stronie biblioteki jednego okienka wyszukiwawczego, które będzie przekierowywało wyszukiwania do systemu Primo.

Użytkownicy bibliotek, korzystający na co dzień z Internetu, dobrze znają popularne w księgarniach internetowych i innych serwisach handlowych rekomendacje oparte na statystykach („Klienci, którzy kupili ten produkt, wybierali również…”).

Teraz Ex Libris oferuje pierwszy w swoim rodzaju serwis rekomendujący, który koncentruje się na dziedzinach naukowych i opiera się na danych o faktycznym wykorzystaniu zasobów bibliotecznych. Naukowy serwis rekomendujący bX® podsuwa użytkownikowi artykuły naukowe, włączając rekomendacje ściśle i intuicyjnie w jego środowisko wyszukiwawcze.

Serwis rekomendujący bX wywodzi się z pracy znanych naukowców, Johana Bollena i Herberta Van de Sompel z Los Alamos National Laboratory. Rekomendacje oparte są na analizie ogromnej liczby kliknięć w linki, dokonywanych przez naukowców i badaczy z instytucji na całym świecie i zachowywanych przez system połączeń kontekstowych (link resolver).

Biblioteki oferujące usługę rekomendacji naukowych bX dostarczają swoim użytkownikom narzędzie, które pozwala im skupić się na artykułach naukowych mających istotne znaczenie dla ich tematu, jednocześnie dając im możliwości do których przyzwyczaili się korzystając z nowoczesnych wyszukiwarek.

Z systemów typu discovery&delivery korzystają tysiące bibliotek na całym świecie. Te najlepsze, jak członkowie amerykańskiej Ivy League (wśród nich Harvard) czy wiodące europejskie szkoły wyższe jak choćby Oxford albo ETH, wybierają Primo. Teraz do grona użytkowników systemu firmowanego przez ExLibris dołącza Politechnika Śląska.

Jako pierwsi w Polsce w pełni wdrażamy Primo. To dla biblioteki wielki splendor — mówi dr inż. Krzysztof Zioło, Dyrektor Biblioteki Głównej Politechniki Śląskiej — Wsparciem dla Primo jest nowoczesna, wydajna baza informatyczna. Zaopatrzenie biblioteki w te dwa elementy plasuje nas w czołówce polskich bibliotek wykorzystujących nowe technologie — uzupełnia dr Zioło.

A gdyby tak 40 baz i katalog OPAC zamienić na… jedno okno? Odbiorcy są zachwyceni takim rozwiązaniem:

Wchodzę na stronę biblioteki, od razu wpisuję w paseczek to, czego szukam i gotowe! — opisuje Ewa Ordon, studentka Politechniki Śląskiej &mdash Wcześniej trzeba było wchodzić osobno do systemu OPAC, osobno do baz. Programów było bardzo dużo. Teraz jest jeden pasek! — chwali nowe rozwiązanie.

Wojciech Rukicki, student drugiego roku, dodatkowo zwracając uwagę na przyjazność narzędzia: na pewno każdy potrafi korzystać z Google, więc nie będzie problemu z korzystaniem z podobnej wyszukiwarki w bibliotece. Być może będę tutaj częściej zaglądał dzięki tej wyszukiwarce.

Primo zmienia też styl działania pracowników biblioteki, co najlepiej opisuje Urszula Długaj z Oddziału Informacji Naukowej: jako bibliotekarze zawsze tłumaczyliśmy naszym użytkownikom skomplikowane reguły wyszukiwania, które były inne dla każdej bazy. Teraz z naszymi czytelnikami będziemy rozmawiać o wynikach, o możliwościach, a nie o tym, jak wyszukiwać, dostosowując się do każdej bazy.

Ułatwienie dostępu

Pracownia digitalizacji zajmuje się, jak mówią jej pracownicy, karmieniem Primo, poszerzaniem bazy dostępnych źródeł. Skanowane doktoraty, mapy i czasopisma umieszczane są w bibliotece cyfrowej, dostępnej dla użytkowników Primo.

System pomaga uwidocznić zasoby, ułatwia dostęp do nich, dlatego &mdash zaznacza Danuta Grabowska, bibliotekarzy systemowy — Primo warto polecić wszystkim bibliotekom, które chcą rozwijać się w kierunku szerokiego udostępniania swoich zasobów oraz uczelniom dysponującym dużymi zbiorami i wciąż odczuwającymi niedosyt związany z niewystarczającą ich ekspozycją.

Dzięki Primo biblioteka może udostępnić wszystkie zasoby ze swojej oferty, a użytkownicy mogą do nich dotrzeć w prosty sposób. Cały proces usprawniają zintegrowane z Primo systemy: zawężania wyników, linkowania oraz poleceń:

fasetowanie — zawężanie wyników wyszukiwania do najbardziej pożądanych grup źródeł,

SFX — system linkowania pozwalający do razu przenieść się do pełnego tekstu artykułu z e-czasopisma czy rozdziału z e-książki, niezależnie od wydawcy czy dostawcy,

bX — absolutnie unikatowy system rekomendacji artykułów naukowych zbudowany na podstawie statystyk z ponad tysiąca uczelni na całym świecie i setek milionów sesji indywidualnych użytkowników! bX wykorzystuje proces poleceń znany ze sklepów internetowych: fraza „osoby, które kupiły tę książkę, kupiły także…” zostaje zamieniona na: „użytkownicy zainteresowani tym artykułem, byli zainteresowani również…”. bX poszerza horyzonty, otwiera przed użytkownikami nowe ścieżki naukowych poszukiwań.

Unikalne możliwości

Wybraliśmy Primo, bo spełnia wszystkie nasze oczekiwania, i to z nawiązką. Oferuje funkcjonalności oraz rozwiązania, których nie mają produkty konkurencyjne — podkreśla dr inż. Krzysztof Zioło, Dyrektor Biblioteki Głównej Politechniki Śląskiej, przywołując:

możliwość personalizacji kont użytkowników, w tym zakładanie osobistej e-półki, gdzie użytkownicy mogą zapisywać zasoby, z których korzystają i robić notatki, co, jak zauważa Urszula Długaj pracująca w Oddziale Informacji Naukowej, jest bezcenne dla młodego pokolenia, chętniej korzystającego z elektronicznych zapisków,

funkcję ScholarRank, która pozwala wybrać dziedzinę zainteresowań użytkownika, wyróżniając w ten sposób wyniki najbardziej relewantne. Primo rozumie, że dla chemika Mercury to rtęć, a dla muzykologa Freddie — wokalista zespołu Queen,

opcję pełnej customizacji oprogramowania — Primo można tak przygotować, aby jego interfejs stanowił graficzną jedność ze stroną internetową biblioteki, czego ciekawym przykładem jest biblioteka ETH. System umożliwia także wskazanie źródeł, które mają być lepiej eksponowane, promując tym samym zasoby wybrane przez bibliotekę,

neutralność narzędzia — indeks Primo pokazuje dostępność wybranego materiału w różnych bazach, podpowiadając także te miejsca, w których dostęp do treści może być darmowy. Jest to możliwe tylko i wyłącznie dlatego, że ExLibris, producent Primo, stawia na neutralność i niezależność od dostawców treści. Neutralność Primo przejawia się także w tym, iż może on współpracować z dowolnym systemem bibliotecznym (w Bibliotece Politechniki Śląskiej jest to system Prolib),

elastyczność – Ex Libris daje swoim klientom swobodny dostęp do systemu, dzięki czemu biblioteki mogą samodzielnie przygotować powiązane aplikacje, tworzyć własne rozszerzenia.

Oszczędności

Wdrożenie Primo może być tańsze niż sądzisz. Biblioteka Główna Politechniki Śląskiej pozyskała grant na wdrożenie systemu discovery&delivery w ramach szerszego projektu. Sprzęt do digitalizacji, nowoczesna serwerownia i Primo stały się elementami tej samej układanki. Z tych puzzli ułożono projekt przynoszący ogólnouczelniane korzyści:

• wzmocnienie innowacyjności,
• usprawnienie procesu prowadzenia badań przez pracowników naukowych,
• wdrożenie system przyjaznego dla studentów,
• uzyskanie, w długoterminowej perspektywie, wymiernych oszczędności.

Pierwszą widoczną oszczędnością jest czas spędzony na przeszukiwaniu zasobów — zamiast zaglądać do każdego katalogu, każdej bazy, użytkownik korzysta z jednego okna wyszukiwania. Szanujemy naszych czytelników i ich czas — mówi Anna Kamińska pracująca w Oddziale Czasopism Biblioteki Politechniki Śląskiej.

W kontekście oszczędności budżetowych warto pomyśleć o kompleksowej obsłudze, a taką oferujemy. Przy zawarciu długoterminowej umowy na pełną obsługę, możliwe jest rozbicie kosztów na transze.